Lowensteyn Family

De kindersterfte in Zeeland was in deze periode nog steeds hoog.

In het eerste levensjaar liepen de pas geborenen een zeer groot risico op overlijden en gedurende een groot deel van de 19e eeuw was er in dat opzicht ook van geen verbetering sprake. Integendeel, tot het midden van de eeuw werd de situatie van de pasgeborenen alleen maar slechter. Het percentage kinderen dat binnen een jaar na de geboorte stierf, nam in Friesland toe van circa tien in de eerste helft van de 19e eeuw naar bijna veertien voor kinderen geboren tussen 1860 en 1880. De hoogste niveaus voor Zeeland werden gehaald in de periode 1850–1859 en voor Utrecht in de periode 1870–1879. Pas vanaf 1880 treedt er in alle provincies een sterke daling van de zuigelingensterfte op. Wellicht nog belangrijker dan de veranderingen in de tijd zijn de verschillen tussen de provincies. Voor de laagste niveaus moeten we in Friesland zijn, voor de hoogste tot 1860 in Zeeland. In het begin van de 19e eeuw stierven er in Utrecht in het eerste levensjaar per honderd geborenen vijf tot acht kinderen meer dan in Friesland. Dit verschil liep in het midden van de 19e eeuw op tot 12 tot 14 per honderd geborenen. Ten opzichte van Friesland is de situatie in Zeeland zelfs catastrofaal. Tussen 1812 en 1860 stierven er in Zeeland in het eerste levensjaar tweeënhalfmaal zoveel kinderen als in Friesland. Ook voor de kinderen die het eerste jaar haalden, bleven de sterfterisico’s groot. Voordat ze vijf jaar oud waren was opnieuw een aanzienlijk deel van de geborenen gestorven. Ook in deze leeftijdsgroep was er tot 1870 van een langzame maar zekere stijging van de sterfteniveaus sprake, met name in Zeeland en Utrecht: van elke honderd kinderen van één jaar oud stierven er in deze provincies omstreeks 1870 15 à 16 vóór ze hun vijfde verjaardag hadden bereikt. In Friesland lag dit cijfer tussen 6 en 8. Na 1870 begon het cijfer in Zeeland en Utrecht sterk te dalen en in het begin van de twintigste eeuw hadden deze provincies hun achterstand op Friesland zo goed als ingehaald.

F. van Poppel en K. Mandemakers, ‘Sociaal-economische verschillen in zuigelingen- en kindersterfte in Nederland, 1812–1912